Niceliksel genişleme nedir?

Bir merkez bankası parasal genişlemeye gitmeye karar verdiğinde, devlet ve şirket tahvillerinin yanı sıra hisse senetleri gibi büyük miktarlarda finansal varlık satın alır. Görünüşte önemsiz olan bu kararın geniş kapsamlı sonuçları vardır: Bir ekonomide dolaşımdaki para miktarı arttığında, uzun vadeli faiz oranları düşer. Bu da borçlanma maliyetlerini düşürerek ekonomik büyümenin artmasına neden olur. Bir merkez bankası daha uzun vadeli menkul kıymetler satın alarak daha uzun vadeli piyasa faiz oranlarını düşürmeyi amaçlar. Bunu merkez bankalarının en önemli araçlarından biri olan ve kısa vadeli piyasa faiz oranlarını düşürmeyi amaçlayan faiz oranı politikası ile karşılaştırın. Federal Rezerv, federal fon oranı hedefini değiştirdiğinde bankaların gecelik krediler için birbirlerinden talep ettikleri kısa vadeli oranları etkilemeye çalışır. On yıllardır Federal Rezerv, kredi akışını ve ABD ekonomisini rayında tutmak için faiz oranı politikasını kullanmıştır.

Büyük Durgunluk sırasında federal fon oranı sıfıra indirildiğinde, kredileri çekmek için oranları daha da düşürmek imkansız hale geldi. Ekonominin donmasını engellemek için Fed niceliksel gevşemeye başvurdu ve ipoteğe dayalı menkul kıymetler (MBS) ve Hazine tahvilleri satın almaya başladı.

QE'nin nasıl çalıştığına dair örnek:

-        FED varlık satın alır

-        Ekonomiye yeni para girer

-        Finansal sistemdeki likidite artar

-        Faiz oranları daha da düşer

-       Yatırımcılar yatırımlarını değiştirir

-        Ekonomiye olan güven artar

QE bir yandan ekonomi için iyi olsa da, bazı olumsuz noktaları da vardır. Niceliksel genişleme enflasyona neden olabilir. Buna örnek olarak Covid salgını sırasında QE'nin şirketleri ve ekonomileri desteklemesi verilebilir, ancak bunun bir bedeli oldu - dünyadaki en büyük enflasyonlardan biri. İkinci olumsuz etki ise varlık balonları yaratma olasılığıdır. QE ile şirketler daha fazla kar yaratabilmiş, genişleyebilmiş vs. ve bu da borsanın yükselmesine neden olmuştur. Genellikle bunun büyüyen bir balon olduğu ve patlayacağı metaforu kullanılır. Örneğin Bitcoin, emlak piyasası ve benzerlerinde de aynı durumlar yaşandı. Dolayısıyla QE'nin gelir eşitsizliğine neden olabileceğini de söyleyebiliriz. Bir yandan şirketlerin daha fazla kazanmasına yardımcı olurken, diğer yandan fiyatlar veya konutlar yükseldi, bu da mal sahipleri için iyi, ancak kiracılar veya bazı mülk satın almak isteyenler için kötü.

Sonuç olarak QE etkilidir ve ekonomilerin krizden kurtulmasına yardımcı olmuştur, ancak bunun bir bedeli vardır. Doğru zamanda durdurulmazsa, ters etki yapabilir ve enflasyona ve varlık balonlarına neden olabilir.