Akıllı sözleşme nedir?

Basitçe söylemek gerekirse, "akıllı sözleşme" Ethereum'un blok zinciri üzerinde çalışan bir yazılımdır. Ethereum blok zincirinde tek bir adreste yaşayan bir kod (işlevleri) ve veri (durumu) koleksiyonudur.

Ethereum hesapları akıllı sözleşmeler şeklinde gelir. Bu, bir bakiyeye sahip olduklarını ve ağ üzerinden işlem gönderebileceklerini gösterir. Bununla birlikte, bir kullanıcı tarafından kontrol edilmezler; bunun yerine, ağa dağıtılırlar ve bir dizi talimata göre çalışırlar. Kullanıcı hesapları daha sonra akıllı sözleşmenin bir işlevi yerine getirmesine neden olan işlemler göndererek akıllı sözleşme ile etkileşime geçebilir. Akıllı sözleşmeler, geleneksel sözleşmeler gibi, kurallar belirleyebilir ve programlama yoluyla bunların otomatik olarak uygulanmasını sağlayabilir. Akıllı sözleşmeler varsayılan olarak silinemez ve etkileşimleri kalıcıdır.

Akıllı sözleşme, alıcı-satıcı anlaşmasının koşullarının doğrudan kod satırlarına kodlandığı, kendi kendini yürüten bir sözleşmedir. Dağıtılmış, merkezi olmayan bir blok zinciri ağı, kodu ve içerdiği anlaşmaları barındırır. İşlemler izlenebilir ve geri döndürülemezdir ve kod yürütmeyi kontrol eder. Merkezi bir otoriteye, yasal sisteme ya da harici bir yaptırım mekanizmasına ihtiyaç duymayan akıllı sözleşmeler, farklı ve anonim taraflar arasında güvenilir işlemlerin ve anlaşmaların gerçekleştirilmesini sağlar. Blok zinciri teknolojisi en yaygın olarak bitcoin ile ilişkilendirilse de, çok daha fazlasını kapsayacak şekilde büyümüştür.

Bitcoin'in geliştirilmesinden 10 yıl önce, 1998 yılında "Bit Gold" adlı sanal bir para birimi kuran Amerikalı bilgisayar bilimcisi Nick Szabo, 1994 yılında akıllı sözleşmeleri tanıttı. Szabo sık sık bitcoin'in anonim yaratıcısı Satoshi Nakamoto ile karıştırılmaktadır ki kendisi bu iddiayı reddetmiştir. Szabo'ya göre akıllı sözleşmeler, bir sözleşmenin hükümlerini yerine getiren otomatik işlem protokolleridir. POS (satış noktası) gibi elektronik işlem yöntemlerini alıp dijital arenaya taşımaya çalışmıştır.

Szabo ayrıca makalesinde türevler ve tahviller gibi sentetik varlıklar için bir sözleşme yapılmasını önermiştir. Szabo şunları söyledi: "Bu yeni menkul kıymetler, menkul kıymetlerin (tahviller gibi) ve türevlerin (opsiyonlar ve vadeli işlemler gibi) karıştırılmasıyla çeşitli şekillerde oluşturulmaktadır. Bu karmaşık vade yapılarının bilgisayarlı analizi sayesinde, çok karmaşık ödeme vade yapıları artık standartlaştırılmış sözleşmeler halinde oluşturulabilir ve düşük işlem maliyetleriyle takas edilebilir." Basit bir şekilde ifade edersek, karmaşık vadelere sahip türevlerin alım satımına atıfta bulunuyordu."